Dấu ấn truyền thống bật lên từ một liên hoan

Liên hoan Múa quốc tế 2017 do Cục Nghệ thuật biểu diễn phối hợp Hội Nghệ sĩ múa Việt Nam vừa tổ chức tại Ninh Bình đã để lại nhiều ấn tượng với công chúng và những người làm nghề. Đây là cầu nối văn hóa hữu hiệu, giúp các nghệ sĩ trong nước giao lưu,

Trình diễn gần 100 tác phẩm múa thuộc nhiều thể loại như: Dân gian, dân tộc truyền thống, dân tộc - hiện đại, ba-lê cổ điển, hiện đại, hơn 500 nghệ sĩ thuộc 24 đoàn nghệ thuật đến từ 16 quốc gia đã vẽ lên một bức tranh múa nhiều màu sắc, mang đậm dấu ấn văn hóa từng nước. NSND Phạm Anh Phương, Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật liên hoan nhận định: Dù khác biệt về tiếng nói, nhưng qua ngôn ngữ múa ở từng tác phẩm, công chúng đã được thưởng thức những giá trị nghệ thuật múa của các nước Đông - Nam Á, các nước Đông Á có nghệ thuật múa phát triển như: Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, cho đến những quốc gia bên ngoài châu lục như: Nga, Ai Cập, Cô-lôm-bi-a…

Mỗi tác phẩm được thể hiện ở những cung bậc và mức độ khác nhau, phản ánh năng lực sáng tạo nghệ thuật độc đáo trong lựa chọn ý tưởng, đề tài, nội dung. Cấu trúc, mối quan hệ giữa âm nhạc và múa… được sắp đặt trong một chỉnh thể hài hòa, phản ánh đặc điểm, tính chất của từng thể loại, chứa đựng xu hướng thẩm mỹ đương đại. “Qua Liên hoan, chúng tôi nhận thấy khả năng vận dụng chất liệu múa dân gian dân tộc để cấu tạo, xây dựng và phát triển ngôn ngữ múa trong mỗi tác phẩm. Đó là dấu hiệu tích cực về sự biến đổi của nghệ thuật múa trong xây dựng ngôn ngữ múa dân tộc kết hợp hiện đại; cho thấy các biên đạo luôn trân trọng các giá trị ngôn ngữ múa truyền thống của dân tộc làm cơ sở để phát huy trong hơi thở thời đại ngày nay”, NSND Phạm Anh Phương chia sẻ.

Tham dự Liên hoan, nước chủ nhà Việt Nam góp mặt với chín đoàn nghệ thuật múa của các tỉnh, thành phố, đoàn múa của các nhà hát T.Ư, các trường văn hóa - nghệ thuật và một số đoàn múa tư nhân, mang về bốn Huy chương vàng và mười Huy chương bạc (trên tổng số mười Huy chương vàng, 20 Huy chương bạc của Liên hoan, cho thấy vị thế và khả năng hội nhập mạnh mẽ của múa Việt Nam trên trường quốc tế. Theo các thành viên hội đồng nghệ thuật, Liên hoan cũng ghi nhận sự phát triển về đội ngũ nghệ sĩ biểu diễn, biên đạo, chất lượng nghệ thuật mang tính chuyên nghiệp cao của các đoàn nghệ thuật Việt Nam.

Tiết mục Nấm báo Mưa của Trường cao đẳng múa Việt Nam đoạt Huy chương vàng tại Liên hoan Múa quốc tế 2017.
 

Tuy nhiên, từ Liên hoan, cho thấy một số điểm mà ngành múa Việt Nam cần điều chỉnh để có những bước tiến vững chắc hơn trên sân chơi thế giới. Điều đáng tiếc đầu tiên là sự vắng mặt của những đơn vị múa đầu ngành như: Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam, Nhà hát Giao hưởng Nhạc vũ kịch TP Hồ Chí Minh, Nhà hát Nghệ thuật đương đại Việt Nam, Nhà hát Ca múa nhạc dân gian Việt Bắc… Một liên hoan nghệ thuật mang tầm quốc tế, nhưng chủ yếu chỉ có sự tham gia của những đơn vị nghệ thuật ở khu vực miền núi phía bắc và khối đào tạo sẽ khó mang lại cái nhìn toàn cảnh về diện mạo múa Việt Nam, và không phô diễn hết những tinh hoa nghệ thuật múa nước nhà tới bạn bè thế giới. Thêm nữa, Liên hoan Múa quốc tế 2017 được xác định là dịp để nghệ sĩ múa các nước giao lưu, học hỏi kinh nghiệm, để lãnh đạo các đơn vị nghệ thuật có cơ sở nhìn nhận, đánh giá thực trạng múa Việt Nam, từ đó có giải pháp thúc đẩy sáng tạo. Tuy nhiên, Liên hoan lại vắng bóng những hoạt động bên lề như các cuộc trao đổi kỹ năng nghề nghiệp, kinh nghiệm sáng tạo, ngôn ngữ múa truyền thống của nghệ thuật múa các nước. NSND Phạm Anh Phương cho rằng, các liên hoan tiếp theo nên tổ chức thêm những cuộc thảo luận theo chủ đề giữa các nhóm sáng tạo, nhóm nghệ sĩ biểu diễn, như vậy, sẽ đem đến nhiều kết quả ngoài mong đợi.

Nhận xét về mặt chuyên môn của liên hoan, biên đạo múa Tuyết Minh cho rằng: Điểm chung của các đoàn nghệ thuật tham dự Liên hoan lần này là vận dụng yếu tố dân gian, dân tộc truyền thống trong tiết mục dự thi để tạo điểm nhấn bản sắc. Xem một số tiết mục của các đoàn như Phi-li-pin, Trung Quốc hay Hàn Quốc, có thể nhận thấy ngay dấu ấn văn hóa quốc gia trong từng động tác múa. Chất dân gian, dân tộc được các đoàn giữ lại gần như nguyên bản, cho nên chỉ cần bước ra sân khấu, có thể biết ngay họ đến từ quốc gia nào. Thậm chí, thưởng thức tiết mục của một số đoàn múa truyền thống các nước, người xem còn nghĩ có lẽ những nghệ sĩ múa này không thể múa thể loại khác, nhưng chính họ đã làm nên bất ngờ khi sau đó thể hiện những tiết mục múa hiện đại một cách điêu luyện ở cung bậc khác hẳn. Trong khi đó, dường như yếu tố dân gian, dân tộc của các tiết mục múa Việt Nam bị biến tấu quá nhiều, dẫn đến tính truyền thống bị lu mờ.

Mặc dù vẫn thể hiện được sự khéo léo, tinh tế trong từng động tác thể hiện, nhưng đến với các sân chơi quốc tế, yếu tố truyền thống cần được đẩy mạnh hơn nữa, bên cạnh việc tiếp cận, vận dụng những kỹ thuật mới. Có thế, múa Việt Nam mới khẳng định tốt hơn vị thế của mình trên hành trình hội nhập.

 

TRANG ANH